Obsługa żurawi na budowie. Co mówią przepisy?

Żuraw budowlany to sprzęt niezbędny na każdym większym placu budowy. Ogromne urządzenia pozwalają podnosić i transportować na krótkim dystansie ładunki o znacznej masie i rozmiarach. Rola żurawi jest tak duża, że ich obsługa musi być regulowana odpowiednimi przepisami. Aktem prawnym dotyczącym tej tematyki jest rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze żurawi wieżowych i szybkomontujących.

Kto może być operatorem żurawia?

Operator żurawia to najważniejsza z osób związanych z obsługą maszyny na placu budowy – to on sprawuje kontrolę nad żurawiem. Zgodnie z paragrafem 3 rozporządzenia operatorem może zostać osoba, która:

• ukończyła 18 lat,
• posiada zaświadczenia kwalifikujące do obsługi żurawia,
• posiada aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na tym stanowisku,
• posiada aktualne szkolenie BHP,
• posiada aktualne badania psychotechniczne.

Wsparciem dla operatora są sygnalista i hakowy. Zgodnie z informacjami otrzymanymi od przedstawiciela firmy budowlanej Łęgprzem sygnalista to osoba, do której obowiązków należy:

• pełnienie obowiązków sygnalisty poprzez łączność radiową z operatorem i wydawanie mu poleceń oraz nadzorowanie pracy zapinania towaru transportowanego przez hakowego,
• przebywanie w sposób ciągły na terenie placu budowy w zagrożonej strefie i wydawanie odpowiednich poleceń operatorowi żurawia wieżowego w rejonach kolizyjnych,
• ostrzeganie ludzi z otoczenia,
• śledzenie drogi przenoszenia ładunku, a w przypadku zaistnienia nieprawidłowości ruchu (niezgodności z instrukcją) danie dźwigowemu sygnału „stój”,
• noszenie opaski sygnalizacyjnej, kamizelki lub kasku o jednakowym jaskrawym kolorze,
• sprawdzanie, czy dokonanie przeładunku nie grozi niebezpieczeństwem.

W świetle aktualnych przepisów jest on osobą nadrzędną nad operatorem żurawia wieżowego, który bez jego zgody nie może samodzielnie decydować o przemieszczaniu ładunku po placu budowy.

Hakowy to osoba, do której obowiązków należy:

• ścisła współpraca w czynnościach transportowych z sygnalistą mającym bezpośredni kontakt z operatorem żurawia wieżowego,
• zapinanie ładunków transportowych w zależności od ładunku odpowiednimi pasami lub zawiesiami,
• noszenie opaski sygnalizacyjnej, kamizelki lub kasku o jaskrawym jednakowym kolorze,
• sprawdzanie, czy liny opasające ciężar są nałożone prawidłowo, a liny żurawia są w prawidłowym położeniu,
• sprawdzenie, czy dokonanie przeładunku nie grozi niebezpieczeństwem.  

Na stanowiskach tych mogą pracować osoby, które ukończyły 18 lat i posiadają aktualne orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy oraz aktualne szkolenie BHP z zaświadczeniem o szkoleniu uprawniającym do pracy na tych stanowiskach . Niedopuszczalne jest, żeby jedna osoba wykonywała pracę hakowego i sygnalisty jednocześnie.

Ograniczenia w obsłudze żurawia

Paragraf 11 rozporządzenia wymienia cały szereg ograniczeń w eksploatacji żurawia budowlanego. Przede wszystkim surowo zabronione jest obsługiwanie maszyny, która jest niesprawna lub nie posiada ważnej decyzji zezwalającej na eksploatację. Ponadto zabronione jest między innymi używanie żurawia:

• przy niesprzyjających warunkach pogodowych – w czasie wyładowań atmosferycznych, we mgle lub przy wietrze przekraczającym prędkości określone w rozporządzeniu,
• po zmroku lub w nocy, jeśli na placu budowy nie ma dostatecznego oświetlenia umożliwiającego pracę,
• do podnoszenia ładunków o masie większej niż dopuszczalne obciążenie żurawia,
• do przenoszenia ładunków spoza placu budowy na plac i z powrotem,
• jeśli w kabinie żurawia panuje hałas o natężeniu powyżej 80 dB,
• jeśli w kabinie panuje temperatura niższa niż 18 lub wyższa niż 28 stopni,
• jeśli komunikacja z sygnalistą jest utrudniona.

Książka dyżurów

Zgodnie z rozporządzeniem każdy żuraw budowlany musi mieć własną książkę dyżurów, w której zapisuje się m.in., który operator pracował na urządzeniu w określonych dniach i godzinach, informacje o pracach wykonywanych przy użyciu żurawia oraz stanie technicznym jego i jego urządzeń. Każdy wpis w książce musi zostać potwierdzony podpisem operatora.